انبارهای مکانیزه و اتوماتیک

بطورکلی انبار محلي جهت نگهداري كالا و مواد است كه توسط مجموعه ای از عناصر وابسته به یکدیگر، عملیات مربوط به دریافت، کنترل و تحویل موجودی ها را به اندازه مناسب و با کیفیت مطلوب، به واحد های متقاضی برعهده دارد. از منظر فيزيكي، انبار به مكاني اطلاق مي شود كه تحت کنترل بوده و یک یا چند کالا از هر نوع (بازرگانی، صنعتی، مواد اولیه یا فرآورده های مختلف) را به طور منظم، طبقه بندی و برای مدتی، بطور صحیح نگهداری می كند. علاوه بر آن انبارها به عنوان محلي برای نگهداری موقت به منظور توزیع و تجمیع کالاها در سیستمهای توزیع نیز استفاده می شوند. اصولاً تقسیم بندی های مختلفی برای انواع انبار مطرح است (مانند تقسیم بندی انبارها از نظر شكل ساختمان و سازه، براساس نوع و نام کالاها، براساس خاصیت کالاها، براساس موقعیت مکانی و عملیاتی) ولی یکی از مهم ترین مبانی تقسیم بندی، بر اساس میزان مکانیزاسیون انبار و بهره گیری از تجهیزات می باشد و بر این مبنا اکثر انبارهای امروزی به دو دسته اصلی انبارهای مکانیزه و انبارهای اتوماتیک قابل تقسیم می باشند. وجه تشابه هر دو گروه مذکور مربوط به بکارگیری تجهیزات در جابجائی کالا و عملیات انبار می باشد امّا نکته ظریفی که به عنوان تفاوت اصلی مطرح است، میزان وابستگی عملیات انبار به حضور مستقیم نیروی انسانی در عملیات انبار و درنتیجه سطح خودبسندگی (Automation) عملیات است بگونه ای که در انبارهای اتوماتیک حضور مستقیم نیروی انسانی به حداقل ممکن تقلیل می یابد.

نمونه انبار مکانیزه

نمونه انبار اتوماتیک

بدیهی است در انبارهای مکانیزه براساس نوع تکنولوژی قفسه بندی، بایستی از تجهیزات جابجائی کالا که دارای طیف گسترده ای با قابلیت های متفاوت می باشند, بهره گرفته می شود.

انبارهای اتوماتیک به نوعي انبار اتلاق مي گردد كه در آن، عمليات دريافت كالا از بيرون انبار، چيدمان كالا در قفسه ها و برداشت كالا از قفسه ها، براساس نيازمندي به كالائي مشخص و ارسال آن كالا بمنظور خروج از انبار، بصورت كاملاً خودكار، هوشمند و بدون دخالت مستقيم انسان صورت پذيرد و حضور حداقلي انسان، تنها به عنوان اپراتور و كنترلر سيستم خواهد بود. يكي از مهمترين ويـژگي هاي انـبارهاي اتوماتيك، امكان افزايش ارتفاع چيـنش ماژول كالا بوده كه سبب كاهش چشمگير سطح زيربناي انبار، بدليل استفاده از قفسه های مرتفع می گردد، که اين مهم نیز از طريق بكارگيري ماشين ذخيره- بازيابي كه مسئوليت حمل كالا در راهروهاي مابين قفسه ها را بر عهده دارد، با دقت ، سرعت و كيفيت مطلوب ، تحقق می یابد. یکی از انواع مهم انبارهای اتوماتیک اصطلاحاً انبار ذخیره - بازیابی اتوماتیک (AS/RS) می باشد. بخشی از عملیات جابجائی کالا در این تکنولوژی توسط ماشين ذخيره - بازيابي (Stacker Crain) انجام می شود و بدلیل محدود شدن عرض راهروهاي تردد ماشين ذخيره - بازيابي تا حد عرض پالت ها كمينه سازي سطح زيربناي انبار بشکل مطلوبی محقق می گردد. . از ديگر نكات حائز اهميت در انبارهاي اتوماتيك، يكپارچگي عمليات جاري در انبار، توسط سيستم نرم افزاري مديريت انبار (WMS) است كه از لحظه دريافت كالا برروي نقاله هاي ورودي تا تحويل كالا بر روي نقاله های خروجي، ضمن رديابي دقيق و شناسائي ويژه هر كالا، مديريت عمليات دريافت، رديابي، جايابي و چيدمان بهينه، برداشت و عودت، جهت ارسال را بطور كامل برعهده دارد. نهايتاً سرعت بالاي عمليات در اين نوع انبار، ضمن حفظ كيفيت كالا، در حد بالائي سبب افزايش ظرفيت خدمت دهي (ارسال و دريافت) و سهولت بارگذاري ظرفيت هاي آزاد انبار مي شود.

اصولا در انبارهاي اتوماتيك، بكارگيري تركيبي از ماشين آلات حمل و سيستم هاي نرم افزاري، امكان استفاده بهينه از کلیه تجهيزات را فراهم می سازد. اين نرم افزارها ضمن ساماندهي گردش عمليات انبار، شرائط مسيريابي بهينه، ﺑﺎ استفاده از الگوریتم های بهينه يابي ریاضی، در راستاي تعيين بهترین مسیر حمل ﺑﺎر را فراهم می سازند كه این مهم، موجب كاهش هزينه هاي انرژي، كاهش اﺳﺘﻬﻼك ﻣﺎشين آلات، افزايش سرعت عملیات انبار و نهايتاً كمينه سازي تعداد تجهيزات حمل مي گردد. بطورکلی قلمروي اتوماسيون انبار، شامل گستره اي از تكنولوژي هاي متنوعي است كه از طريق ارتباطات سيستمي، ضمن تسهيل گردش عمليات، بيشترين بهره وري انبار را تضمين مي نمايند. براين اساس، اهم حوزه های مطرح در تكنولوژي انبارهای اتوماتیک، عبارتند از :

⦁ عملیات مربوط به، دريافت كالاي وارده به انبار و تحويل كالاي صادره از انبار.

⦁ شناسائي ويژه و رديابي كالا.

⦁ انبارش و گزينش بهينه كالا از سلولهاي قفسه.

⦁ حمل و جابجائي كالا در مسيرهاي داخلی انبار.

⦁ عملیات خرده برداری، جورچینی و تفکیک کالا.